Embedding ethical behavior of (young) professionals
Onder leiding van Prof. C. Bakker (UU/HU), Dr. H. Duits (HU) en Drs. M.L.Kloppenburg (HU)
Het functioneren van de accountant staat de laatste jaren maatschappelijk steeds meer onder druk: diverse schandalen hebben het vertrouwen in het goed functioneren ondermijnd. Om deze erosie van het accountantsberoep een halt toe te roepen, is (extern) toezicht in het afgelopen decennium meer en meer geïnstitutionaliseerd. Ook de toezichthouder komt op basis van uitgevoerde inspecties herhaaldelijk tot het oordeel dat de kwaliteit van de controle door accountants verbeterd moet worden. De oplossing voor het verhogen van de kwaliteit wordt tot op heden voornamelijk gezocht in het versterken van de instrumentele professionalisering. De vraag kan echter worden gesteld of de verhoging van de gewenste kwaliteit alleen te realiseren is door middel van het aanbieden van meer instrumentele professionalisering. Je kunt een instrumenteel technisch vaardige accountant zijn en voldoen aan alle formele kwaliteitseisen. Maar ben je daarmee ook een goede accountant? Wat lijkt te ontbreken zijn die vragen die de professional in staat stellen na te denken over de meer subjectieve, normatieve kant die onherroepelijk aanwezig is in ieder professioneel handelen binnen het systeem van een professie. Dit essay betoogt dat om ‘goede accountants’ op te leiden in de (permanente) opleiding naast instrumentele professionalisering ook aandacht voor de normatieve professionalisering van accountants onontbeerlijk is.
In een te publiceren essay betogen wij dat normatieve professionalisering een essentieel onderdeel is om ‘goede accountants’ op te leiden. Waarbij we tegelijkertijd ook constateren dat wij met deze oproep eigenlijk een (deels) ‘verloren gewaande’ schakel van de professionalisering van accountants benadrukken en hierbij onderkennen dat in het beroep vragen spelen die uiteindelijk levensbeschouwelijk van aard zijn (Ganzevoort, 2007).
Het gaat om het (opnieuw) vinden van een gezamenlijke taal om de onderliggende normen en waarden tot uitdrukking te laten komen door verhalen, metaforen en beelden en die zo te verbinden met de onderwijspraktijk dat subjectification plaats kan vinden. Dat kan alleen met de professionals zelf succesvol plaatsvinden waarmee de resultaten duurzaam verankerd worden in de (permanente) opleiding van accountants.
De eerste ‘groenscheuten’ hiervan lijken zichtbaar te komen in de nieuwe voorstellen voor de aanpassing van de inhoud van de eindtermen van de accountantsopleiding in Nederland, waarbij, meer dan in het recente verleden, aandacht lijkt te komen voor ethiek en filosofie van het accountantsberoep, waarbij wij opmerken dat het ons inziens hierbij ook voldoende aandacht aan de ontwikkeling in de tijd en in de context van het accountantsberoep dient te worden besteed als onderdeel van de ‘subjectification’.
In deze (her)nieuw(d)e kennisontwikkeling speelt het uitvoeren van onderzoek onzes inziens een essentiële rol. Kernvragen hierbij zijn: wat kenmerkt een goede accountant? Op welke normen baseren accountants zich in hun beroepspraktijk? Hoe spreken accountants met elkaar over die normen (opinies/reacties). Welke normen prevaleren? Op welke manier kan die taal bijdragen aan de opleiding van accountants? En vooral: wat vinden accountants zelf van belang in het opleiden van zichzelf en hun (aankomende) vakgenoten? Leren we wel het ‘goede’? Hoe leiden we op tot een goede accountant die in staat is een kwalitatief goede controle te organiseren en uit te voeren? Hoe gaan we inhoud en lading geven aan de normatieve professionalisering van accountants op een zodanige wijze dat het effectief is en tot een verhoging van de kwaliteit leidt?
Vanuit de propositie dat Normatieve Professionalisering een essentieel element is in de opleiding tot ‘goede accountants’ kan, voor de kennisontwikkeling, de volgende onderzoeksvraag worden afgeleid:
Welke bijdrage kan normatieve professionalisering leveren in de opleiding van accountants?
Welke methodologie ontleend aan de Normatieve Professionalisering kan bijdragen aan een verhoogd normbesef onder accountants?
In Artikel 5, de beroepseer van de accountant (december 2017, Stichting Beroepseer) publiceerden Hans Duits en ik een essay over dit onderzoek met als titel: “De accountant als normatieve professional”.
Contactpersoon
Mevrouw drs. M.L. Kloppenburg (06 – 54 730 464)