In een recent bericht van waarnemend AFM-voorzitter Theodor Kockelkoren staat een waar woord: nog meer wetten en regels gaat ons niet helpen. Hij doet een appel op het ‘het juiste gedrag’ zodat er een veiliger en eerlijker financiële dienstverlening ontstaat.
Dat is – begrijpelijk, kort tekstje – gemakkelijk gezegd. Want zoals mijn moeder het zou verwoorden: dat is het hele eieren eten! Achter die drie woorden gaat een hele wereld schuil die uiteindelijk als je even doorgraaft – in mijn optiek – neerkomen op de eigen onderliggende normen van de individuele professional.
Ik lees op dit moment een geschrift (zo heet het echt) uit 1991 van het NIVRA met als titel ‘Normen voor accountants’ van prof. dr. J.H.R van de Poel en prof. drs. A. Schilder RA. Mocht er iemand beweerd hebben dat accountants niet kunnen schrijven: heus wel. Ik pleit derhalve (van schrik komt dit woord naar boven) voor een heruitgave!
Hoogtepunt wat mij betreft is de volgende zin:
‘Het kan niet verwonderen, dat dan langzamerhand ‘de verstandige leek’ een fictie wordt, ‘het maatschappelijk verkeer’ een abstractum, en de accountant een geoogklepte vaktechneut. De koers is bepaald, het roer vastgezet, de barometer op ‘onveranderlijk’ gefixeerd. De verwachtingskloof is in statu nascendi.’
Prachtig toch? Alleen al qua stijlmiddelen een schoolvoorbeeld. Tegenstellingen, beeldspraak, tricolonnen en een gedragen, dramatisch climax. Jullie vak als meeslepende literatuur.
En dat ik dan juist deze week lees dat bestuursvoorzitter Jurgen van Breukelen van KPMG over de partnerstructuur in zijn organisatie zegt dat het een: ‘een archaïsch, naar binnen gekeerd besturingsmodel’ kent en dat het tijd is voor iets nieuws!
Het heeft even geduurd, het is 25 jaar later, maar een kniesoor die daar op let. Het inzicht is er, de oogkleppen weg. Nu nog – misschien iets sneller? – het bijbehorende ‘juiste gedrag’.
Alleen, de notie ‘het juiste gedrag’ veronderstelt dat er zoiets bestaat als een vaststaand oeuvre aan gedragingen dat goed is, terwijl ik denk dat we meer gebaat zijn bij het inzicht dat ook ‘het goede doen’ zich telkens moet verhouden tot veranderende omstandigheden en een dynamisch karakter kent.
Het gaat dan ook vooral om de onderliggende normen die richtinggevend moeten zijn voor het juiste gedrag daar waar protocollen en of generalisaties ons in de steek laten.
En ook op dat punt formuleren beide heren helder, want: ‘De eerlijkheid van de communicatie: daarin vindt men de laatste normen van de accountants.’
Tegeltjeswaardig.