Op een dag staat er een jongetje bij de waterkant met aan zijn hengeltje een hele grote vis. Zijn vriendjes, in een kring om hem heen, kijken bedremmeld naar hun eigen emmertjes met daarin veel kleinere visjes. “Denk erom, jongetje, zo zegt een van de grotere jongens, kun jij dat wel aan, zo’n dikke vis?”. Maar ze helpen hem niet.
Het jongetje ziet de jaloezie vermengd met opwinding op de gezichten, laat zich niet kennen en trekt uit alle macht de vis op het droge. Dan glijdt hij uit, breekt zijn hengel en legt ook nog de vis, zwaar gehavend, het loodje. Uitgeput ligt hij aan de waterkant. Zijn vrienden zijn ineens spoorloos verdwenen met hun eigen emmertjes met vis. Dan ziet hij naast zich een donkerblauw uniform.
Op 8 maart lag bij mij het FD op de ontbijttafel met daarin het artikel en de foto van jullie vakgenoot, Marco Noorlander. Ik weet niet hoe het voor jullie is, maar ik krijg er een naar gevoel bij als ik die foto zie en de tekst lees. Het is vooral de laatste regel van de tekst die ik meer malen heb gelezen om te kijken of die nu ironisch bedoeld is of niet. De regel is: “Binnen KPMG is Noorlander volgens Klinkenberg gewaarschuwd niet te veel hooi op zijn vork te nemen. Heel collegiaal hadden ze hem gezegd: ‘Denk erom, Marco, kun je je verantwoordelijkheid wel waarmaken?’.”
Allereerst: ik weet, het is een bericht in een krant, ik weet dus niet of dit werkelijk zo is gezegd, maar laten we aannemen dat collega’s dit zo gezegd zouden hebben. Dan komt deze opmerking op mij allesbehalve collegiaal over; vandaar dat ik maar heb zitten herlezen om te kijken of de journalist hier (onbedoeld?) grappig was.
Het geeft ons een inkijkje in de impliciete normen van een organisatie. Een organisatie waar het aantal coöperaties in je portefeuille bepalend is voor wat je voorstelt. Opnieuw, dit noemt het FD als voorbeeld. Een norm waarbij, als je wilt meedoen met de grote jongens, je moet laten zien dat je het spel van de grote vissen beheerst. Het gaat om scoren, targets halen, grote klanten, aanzien. Of zoals een directeur van een grote financiële dienstverlenende organisatie in een interview tegen mij zei: “Ze (vakmensen) moeten wel beren kunnen schieten!” Dat zit niet zo ver bij vissen vangen vandaan wat mij betreft, qua overbodige hobby’s.
Zo’n norm strekt verder dan het individu, de norm krijgt betekenis doordat meer mensen daar naar handelen. En dus ligt daar een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het in stand houden van die norm.
En als het misgaat, sta je – voordat je het goed en wel doorhebt – compleet alleen (nou ja, met een advocaat ten overstaan van een bataljon aanklagers).
Is Noorlander een boef? Ik denk het niet. Heeft hij zitten slapen? Misschien, dat zal dan vastgesteld worden. Maar mijn inschatting is dat het een aardige, kundige (en nu totaal gebroken) man is die gestuwd door scoringsdrift in de professionele gelederen, wellicht verblind door de eer die hem ineens toekwam, met een gebroken hengeltje en dode vis alleen langs de waterkant achterblijft en nu opdraait voor iets waar meer mensen binnen het systeem verantwoordelijk voor zijn.
Ik hoop voor hem dat het FD hier niet goed geciteerd heeft en dat zijn (oude) team hem steunt of hij nu wel of niet fout zit. Vooralsnog komen het plaatje en de citaten akelig eenzaam over.
De vraag die ik dan ook overhoud aan dit verhaal is: hoe is dit voor jullie als vakgenoot en medemens?
Deze opinie verscheen op 11 maart 2013 in accountant.nl